Réfractions, recherches et expressions anarchistes
Slogan du site
Descriptif du site
Anarchisme undercover ? Discreet, Clandestien, Geheim
Thom Holterman - Réfractions (nr. 41)
Article mis en ligne le 9 mars 2019

Anarchisme undercover ? Discreet, Clandestien, Geheim

Thom Holterman

Libertaire Orde 03/03/2019

Réfractions nr. 41 ( herfst 2018)

Het nummer van het studieuze Franse anarchistische tijdschrift Réfractions (nr. 41, herfst 2018) heeft enkele verschijnselen onderzocht die iedereen kunnen aangaan. Het betreft de verschijnselen discretie, clandestiniteit en geheim. In allerlei situaties kan het nuttig zijn om discretie te betrachten ; het komt voor dat je wordt gevraagd of je een geheim kan bewaren. Je hoeft er geen anarchist voor te zijn. Dat kan ook het geval zijn met clandestiniteit. Denk maar aan het clandestien stoken van bijvoorbeeld jenever, een strafrechtelijk relevante handeling. Ongedocumenteerde migranten zijn ‘clandestien’ in een land. Anarchisten zullen dat ontkennen : géén grenzen, dus niemand clandestien. Hoe gaat Réfractions om met de samenhang tussen de drie genoemde verschijnselen in relatie tot het libertaire denken ?
Opzet van het thema

Zoals ik reeds schetste, is de relatie tussen clandestiniteit en strafrechtelijke verbodsbepalingen in sommige gevallen een voor de hand liggende. En of het nu gaat om een verboden stokerij, druglaboratorium of een ‘illegale migrant’, je wilt niet gevonden worden. De heersende macht daarentegen zal speuren naar overtreding van bepalingen. Dit legitimeert die macht tot het inrichten van alom aanwezigheid van een uitgebreid stelsel van staatstoezicht (politie, camera’s, herkenningsapparatuur, archivering, screening internet, criminologische bureaucratie). Deze versterkte controle lokt weer zeer uiteenlopende vormen van verzet uit, dat zich als tegenvoeter ontwikkelt. Wil je niet hebben dat jouw verzet traceerbaar is dan zal er discreet gehandeld moeten worden. Allerlei verzetsvormen zullen daarbij in het geheim tot stand komen om te ontsnappen aan de staatsmacht. Deze lijn van denken is in de uitwerking van het thema terug te vinden in drie blokken bijdragen. Het eerste blok staat in het teken van ‘Ontsnappen aan de toezichtmaatschappij’ ; het tweede in ‘Dagen van ballingschap, clandestiniteit verduren’ ; het derde blok behandelt ‘Regeren door het geheim’.

De opzet is niet onlogisch maar er schort voor mij wat aan de uitwerking ervan. De Franse filosoof Jean-Christophe Angaut verwoordt daarvan al iets in de opening van zijn bijdrage. Hij geeft weer dat het in het onderhavige nummer moet gaan over libertaire verheldering met betrekking tot discretie, veinzerij, of zelfs clandestiniteit. In dat geval mag men niet voorbijgaan aan wat bepaalde, klassieke, anarchisten dachten over het opzetten van geheime genootschappen, zoals bijvoorbeeld Michael Bakoenin dat deed. Angaut heeft daar gelijk in. De eerste twee bijdragen van het blok waarin ook die van Angaut voorkomt, gaan evenwel voorbij aan de ‘libertaire verheldering’. In mijn ogen een misser, hoe gedegen die bijdragen erop zichzelf ook uit zien.

de rest